READING

Een goed moment voor Anton Heyboer in het Gemeente...

Een goed moment voor Anton Heyboer in het Gemeentemuseum

Dat is toch die rare kwibus met al die vrouwen? Als het om Anton Heyboer gaat, komen veel mensen niet verder dan vooroordelen en vergeten ze bijna dat de schilder wel degelijk een roemrijk kunstverleden heeft. Het Gemeentemuseum Den Haag vindt dat daar verandering in moet komen en toont internationaal geprezen werken van de in Indonesië geboren kunstenaar. Tot groot plezier van mijn twee dochters, die in de wereld stappen van cijfers, lijnenwerk en contrastkleuren.

Culturele vuurdoop

Dochter Anna vergezelt ons al 2,5 jaar bij onze museumbezoekjes, maar nu is het tijd voor de culturele vuurdoop van de precies drie maanden oude Dalí. Ik verwacht er niet veel van: ze zal vast slapen en zo niet, dan zal ze niet veel kunnen zien. Pas vanaf vier maanden zouden baby’s per slot van rekening beginnen vormen en kleuren te onderscheiden. Hoe anders is de werkelijkheid! Anton Heyboer maakte gebruik van contrasterende en ook veelal primaire kleuren, wat ervoor zorgt dat Dalí met grote ogen zit te staren naar de fotografische experimenten uit de jaren zeventig. Haar ogen schieten over de verschillende fotoafdrukken die met rode verf zijn bewerkt.

Het systeem
Het bewerken van foto’s en bestaande schilderijen is sowieso iets wat veel terugkomt in deze tentoonstelling. Heyboer had last van een oorlogstrauma en heeft zelfs een tijd opgenomen gezeten in een psychiatrisch ziekenhuis. Hij vond een manier om het leven voor zichzelf dragelijk te maken: hij bedacht ‘het systeem’ dat bestaat uit elf genummerde punten die onderling door lijnen verbonden zijn en het leven analyseert en verantwoordt. 

Elk nummer verwijst naar elementen uit zijn leven. Zo is er bijvoorbeeld een nummer voor hemzelf, zijn ouders, het lijden, de verleiding en het schuldgevoel. Dit ‘systeem’ is op veel van zijn kunstwerken in allerlei vormen terug te vinden.

Deze beeldtaal is voor kunstprofessonials al haast niet te doorgronden, laat staan voor een peuter van twee. Toch spreken deze schilderijen zeer tot de verbeelding bij Anna. Zij ziet misschien geen patronen en motieven, ze raakt wel geboeid door de gekruiste lijnen en de cijfers. Er is namelijk weinig leuker dan getallen zoeken en samen tellen.

Alles wat roze is, is reuze
Ook Heyboers kleurgebruik slaat aan bij Anna. De tentoonstelling in het Stedelijk Museum Amsterdam in 1975 is een hoogtepunt in de carrière van de excentriekeling, maar betekent uiteindelijk ook het begin van het einde. Heyboer heeft moeite met zijn rol als succesvol kunstenaar en voelt zich beperkt in zijn vrijheid. Gevolg: als zijn schilderijen thuis terugkeren, gaat hij ze te lijf met restanten witte en rode verf.

De zaal die aandacht heeft voor deze ‘roze periode’ is het favoriete gedeelte van Anna. Alles wat roze is, is reuze. Ze kruipt bij me op schoot en zit minutenlang aandachtig te kijken. Uiteindelijk neem ik haar dichterbij mee om te laten zien dat er nog meer kleuren achter verborgen zijn en samen gaan we op zoek naar de ‘verstopte kleurtjes’.

Anna werd halverwege erg moe en wij wilden nog verder het museum door. We hadden geen buggy bij ons en konden er eentje lenen van het museum. Superkidsproof dus!


Persoonlijke favorietje is de ets van baboe (vroedvrouw) Jamie, aan wie hij warme herinneringen heeft. De geborgenheid en het gevoel van bescherming, zou hij later op eigen wijze nastreven met zijn leefgemeenschap. De ets die aan het begin van de tentoonstelling te zien is, is getekend vanuit zijn herinnering en voelt heel puur en kwetsbaar.

Dat pure voel je de gehele tentoonstelling, maar zijn kunst verliest jammer genoeg de kwetsbaarheid. Desondanks is ‘Het goede moment’ een aanrader. Het schudt het roddelpersimago van Anton Heyboer af en is zeer aansprekend voor kleine kunstfanaatjes!

De tentoonstelling is nog tot en met 4 februari 2018 te zien in het Haagse Gemeentemuseum.


Een peuterpuber en een tweede dochter op komst weerhouden Carmel niet van menig museumbezoek. Zij en haar man nemen hun dochter al vanaf kleins af aan overal mee naartoe. Carmel werkt als freelance (sport)journaliste en lerares Nederlands en woont met haar gezin in Den Haag.

COMMENTS ARE OFF THIS POST