READING

Wat doet kunst met je hersenen? Mark Mieras legt h...

Wat doet kunst met je hersenen? Mark Mieras legt het uit.

Hersenen zijn hot. We willen allemaal weten wat er zich in ons brein afspeelt. En wetenschappers zoals Dick Swaab, Erik Scherder en Mark Mieras maken de ingewikkelde werking van de hersenenen ook nog eens heel toegankelijk voor een breed publiek met interessante lezingen en vlot geschreven publicaties. 

Professor Erik Scherder vertelde eerder al hoe het kijken naar kunst precies werkt. Wetenschapsjournalist Mark Mieras noemt kunst ‘een noodzaak om te kunnen overleven in onze veranderende wereld’. Hij is de auteur van bestsellers als Ben ik dat? en Liefde. Zijn boeken gaan over hersenen en wat mensen beweegt. Ook bracht Mieras in 2014 samen met bureau Lommerde & Tonen een geregisseerde theaterlezing op de planken over het biologische belang van kunst. In dit artikel legt de wetenschapsjournalist uit waarom kunsteducatie zo belangrijk is voor kinderen.

Je hersenen gaan naar je leven staan, zoals je schoenen naar je voeten. 

Oprotten of meedoen
“Jonge kinderen zijn de intelligentste wezens die er op aarde rondlopen. Hun hersenen zijn een spons voor alles wat ze meemaken. Als volwassene kun je een belangrijke rol spelen in het proces van hun ontwikkeling. In de hersenen is het motto namelijk meedoen of oprotten. In het eerste levensjaar worden er 6 miljoen verbindingen aangelegd tussen hersencellen. Per seconde! Tegen de tijd dat we pubers zijn, neemt dit aantal weer af. Verbindingen die we niet gebruiken, worden verwijderd. Dat zijn er circa 3 miljoen per seconde. Deze kennis opgedaan uit hersenonderzoek maakt duidelijk waarom het zo belangrijk is in de eerste levensjaren van een kind de juiste dingen aan te spreken in de hersenen. Je hersenen gaan naar je leven staan, zoals je schoenen naar je voeten”, aldus Mark Mieras.

Volwassenen helpen kinderen de wereld te begrijpen
“De basis van de hersenstructuur wordt dus in je kindertijd gelegd. De omgeving waarin een kind opgroeit en de manier waarop ouders en anderen met kinderen omgaan is daarbij van grote invloed. Onze hersenen zijn geen harde-disk zoals in een computer, waar je allerlei data op zet. Neem bijvoorbeeld onze ogen. We denken dat deze als een camera werken maar dat is niet zo. Ze zijn veel meer een soort pincet waarmee je de wereld onderzoekt. Je hersenen zoeken naar wat relevant is. Daarom moet je kinderen al op jonge leeftijd op de juiste manier te stimuleren”. Mieras pleit er voor om kinderen al jong de ruimte te geven om te spelen en experimenteren. Spelen versnelt de aanleg van nieuwe verbindingen in de hersenen. En juist peuters en kleuters kunnen nog heel goed opgaan in hun rijke fantasiespel. Dat verdient heel veel aanmoediging, en vooral ook in de groep op het kinderdagverblijf, de peuterspeelzaal en school.”

Kunst is voor mensen de ideale gereedschapskist om hun hersenen in beweging te houden.

Anders kijken naar de werkelijkheid
Mark Mieras ziet een belangrijk rol weggelegd voor kunsteducatie binnen het onderwijs. “Kunst is niet alleen leuk, maar ook belangrijk voor de hersenontwikkeling. Beter gezegd: kunst is leuk omdat het zo goed is voor onze hersenen. Het is een slijpsteen voor onze hersenschors. Zoiets als kijken is bijvoorbeeld complexer dan we denken. Een kat die zijn hele leven in een hok met strepen is opgesloten, kan alleen strepen zien. Zien is iets wat we leren. Kunstenaars leren ons beter zien, door ons steeds op een andere manier te laten kijken naar de werkelijkheid. Hierdoor is kunst voor veel mensen de ideale gereedschapskist om hun hersenen in beweging te houden.”

Dat ‘leuke’ van kunst is niet altijd handig. Het wordt volgens Mieras ook vaak als diskwalificatie gezien. “Het is leuk, dus niet serieus. En dat is een groot misverstand, want dát het leuk is, betekent juist dat het serieus is. Enthousiasme is de motor achter de ontwikkeling van goede hersenen. Het houdt de hersenen wendbaar, flexibel en creatief.”

Het mooie is dat de hersenen een nieuwe route, als die eenmaal is ingeslagen, niet meer vergeten. Een kind dat heeft gefietst, zal het fietsen niet meer verleren. Datzelfde geldt voor aandacht, de ervaring van zuivere schoonheid, verbeelding en creativiteit. Je kunt het een beetje vergelijken met een kind dat bij de geboorte de longen vult met lucht en daarna altijd blijft ademen.

Mark Mieras vat zijn betoog samen in 4 zinnen: 

  1. Heel kort gezegd, komt het erop neer dat elke individuele hersencel speels gedrag vertoont.
  2. Kunst prikkelt dit basisprincipe in het brein.
  3. Volgens verschillende onderzoeken blijkt, dat mensen daar vitaler, optimistischer, tevredener en minder angstig van worden.
  4. Spel is dus onze natuurlijke habitat.

Bronnen:
Mark Mieras (www.mieras.nl)
Kunstgebouw
Cultureel Persbureau
Interview HCO, april 2013
http://www.njpv.nl
LCKA


Brigitte (37) is de oprichter van Stichting Kunstfanaatjes. Met haar freelance werk richt ze zich op publieksbereik (educatie & communicatie) in de culturele sector. Ook is ze een enthousiast museumdocent. Ze woont samen en en heeft een zoontje, Max van bijna 4 jaar oud.

COMMENTS ARE OFF THIS POST