In de rubriek Tussen Kunst & Kids komen verschillende experts aan het woord over het belang van kunst voor de ontwikkeling van jonge kinderen. Brigitte en Martine spreken dit keer samen met Dr. Kathy Danko – McGhee, onderzoeker en voormalig Hoofd Educatie van het Toledo Museum of Art. Via Skype want Toledo is toch wel erg ver weg. 

Voormalig Hoofd Educatie van het Toledo Museum of Art Dr. Kathy Danko-McGhee is de oprichter van First Encounters: Art Experiences for Babies. Vanwege het wegvallen van subsidies, organiseert dit voormalige Baby Museum nu sensorische, educatieve activiteiten op locatie. Danko-McGhee deed uitvoerig onderzoek naar het effect van visuele ervaringen op de cognitieve ontwikkeling van baby’s. De innovatieve tours voor kleintjes van twee tot en met achttien maanden in het Toledo Museum zijn dan ook van haar hand. Het onderzoek, waarvoor ze tal van prijzen en onderscheidingen ontving, is de basis voor educatieve programma’s overal ter wereld. In Nederland is Kunstfanaatjes de enige die activiteiten voor de allerkleinsten in musea organiseert. En na onze Baby Museum Tour, en voorlopend op het event bij Kunstuitleen Rotterdam waarbij we baby’s kunst laten uitkiezen voor hun ouders, gaan we uiteraard dolgraag met haar in gesprek.

Waarom is het belangrijk dat (jonge) kinderen in aanraking komen met kunst?
“Kinderen zijn esthetische wezens met een aangeboren systeem om visuele beelden te ontvangen en verwerken, het museum is dus een uitstekend plek voor hen. Vijfentachtig procent van de ontwikkeling van de hersenen vindt plaats in de eerste vijf levensjaren, het visuele systeem ontwikkelt zich zelfs vooral de eerste paar weken!  Een stimulerende omgeving is hierbij van groot belang. Het bestuderen van interessante vormen, lijnen en kleuren bevordert de neurologische verbindingen in de hersenen en leidt bij jonge kinderen al tot een groot observatievermogen. Mijn onderzoeken tonen bovendien aan dat studenten die vanaf jonge leeftijd in aanraking komen met kunst hoger scoren op hun examens.” 

U heeft wereldwijd onderzoek gedaan naar de esthetische voorkeuren van baby’s. Hoe ging dit in zijn werk?
“Het onderzoek bestond uit twee onderdelen: eerst liet ik baby’s naar verschillende zwart-wit beelden kijken: van een zelfportret, een foto van een andere baby tot Dora the Explorer en SpongeBob SquarePants. Dora was favoriet, zeer waarschijnlijk vanwege de grotere ogen. In het tweede deel kregen de kleintjes kunstwerken in kleur te zien, zowel abstracte als figuratieve kunst. Ze reageerden sterk op de kleur geel en baby’s vanaf twaalf maanden hadden ze een sterke voorkeur voor figuratief werk. De studie toont aan dat baby’s wel degelijk voorkeuren hebben voor bepaalde kunstwerken en dit ook duidelijk kunnen maken.” 

Hoe weten we eigenlijk wat baby’s mooi vinden?
“Ondanks dat baby’s zich nog niet kunnen uitspreken, betekent het nog niet dat zij geen voorkeuren hebben. Dat zien we door hun lichaamstaal: ze fixeren op een detail, glimlachen, slaken een kreet of proberen een beeld of object aan te raken. Ouders zijn vaak verbaasd over de voorkeur van hun baby en dat ze dit zo jong al hebben.”

In een van uw andere onderzoeken ligt de focus op de taalontwikkeling, wat kan de rol van kunst hierbij zijn?
“Uit het onderzoek van Betty Hart en Todd Risley in 2003 kwam naar voren dat baby’s, waarvan de ouders weinig met hen in gesprek gaan, een vocabulaire bezitten van 3.000 woorden tegenover 20.000 woorden bij zuigelingen waarvan de ouders wel actief met hen praten. Kunst kan hierbij een middel zijn, bij het kijken naar kunst en door het te beschrijven leert je kind heel andere woorden dan thuis aan de keukentafel.”

“Tijdens onze babytours zagen we dat baby’s ons  begrepen, maar nog niet terug konden reageren door middel van spraak. Omdat ouders het soms lastig vinden om met een jong kind over kunst te praten, hielpen wij hen hierbij. Maar wat zeg je over een schilderij tegen een baby van zes maanden oud? We praten over kleuren en vormen, die we aanwijzen en beschrijven. En dat hoeft helemaal niet in kinderachtige babytaal. Zodra het kind zijn of haar aandacht verliest, bewegen de ouders door naar het volgende werk. Want de baby’s zijn de baas! Na de tour krijgen de ouders kaarten mee met de kunstwerken erop en mogelijke woorden erbij, zodat ze hier thuis ook nog over kunnen napraten met hun kindje. Het betekent natuurlijk niet dat je baby na zo’n tour direct kan praten of lezen”, lacht Danko-McGhee. 

Na uw vertrek bij het Toledo Museum of Art bent u gestart met First Encounters. Kunt u ons hier iets meer over vertellen?
“Met First Encounters zorgen we ervoor dat ouders met jonge kinderen in aanraking komen met kunst, eerst in ons fysieke gebouw in het centrum van Toledo, maar nu door het wegvallen van subsidies op verschillende locaties, zoals wijkcentra. We brengen kunst naar de mensen toe! Gebaseerd op mijn onderzoek naar esthetische voorkeuren, selecteren we kunstwerken die aantrekkelijk zijn voor deze doelgroep. 

Naast het kijken, is er ook altijd een creatieve activiteit, bijvoorbeeld een schilderworkshop op enorme vellen papier met zelfgemaakte verf vol fruitige geuren – rode verf ruikt naar kersen; gele verf ruikt naar citroenen. Heerlijk dik en romig, ideaal voor de kleine vingers om te ontdekken. De interactie tussen ouder en kind staat centraal, we moedigen ouders aan om samen creatief aan de slag te gaan en te praten over de eigenschappen van de verf. Deze interactie is van vitaal belang voor de emotionele, cognitieve en psychosociale ontwikkeling van het kind. Ook geven we ouders inzicht over het belang van dit soort activiteiten. Schilderen stimuleert naast het visuele verwerkingssysteem namelijk ook de motorische vaardigheden. Zoals de fijne motoriek wanneer de kinderen hun vingers gebruiken om de verf te verspreiden. Ze oefenen zo al de pincet- en de tanggreep. Een belangrijke vaardigheid voor later wanneer ze gaan starten met schrijven!”

Heeft u advies voor musea die die zich in hun aanbod willen gaan richten op families met jonge kinderen?
“Musea zouden zich eerst moeten richten op de baby- en familievriendelijkheid van het museum zelf, zoals de faciliteiten, maar vooral ook het personeel. Leg aan iedereen uit waarom babybezoek belangrijk is. Daarnaast is het goed om kinderen te prikkelen via meerdere zintuigen. Zien en aanraken is nodig om de neurale circuits in de hersenen te verbinden en te starten met het leren. Vooral kunstmusea zouden hier nog flinke stappen in kunnen zetten.” 

Wil je meer lezen over de invloed van kunst op de ontwikkeling van kinderen? We spraken hierover met verschillende experts zoals Dick Swaab, Erik Scherder en wetenschapsjournalist Mark Mieras. Heb je nog een vraag die onbeantwoord is gebleven, laat het ons gerust weten!