Musea richten zich met hun activiteiten steeds vaker op families. Ook op het gebied van entreeprijzen doen zij hun best en komen zij gezinnen met kortingen financieel tegemoet. Alleen zijn deze acties vaak gericht op de meest voorkomende gezinsvorm: twee ouders en twee kinderen. Wat als je niet aan dit plaatje voldoet? 

Geen familiekorting
Als alleenstaande moeder met twee jonge kinderen zwoegde ik een paar jaar geleden om het gezin draaiende te houden. In deze periode heb ik ervaren dat het begrip ‘gezin’ vooral gestoeld is op twee ouders en twee kinderen. Precies de gezinsvorm die ik lang had gehad en het werd me pijnlijk duidelijk dat ik afweek van die norm. Bovendien kreeg ik het gevoel dat ik gestraft werd in de vorm van minder voordeel, juist op een moment dat ik dat financieel hard kon gebruiken. Zo kwamen we eens bij een museum waar ik vroeg om het gezinstarief. ‘Ah, u bent een volwassene en twee kinderen? Dan komt u niet in aanmerking voor de familiekorting.’ Auwwwww. Dat was een klap in mijn gezicht. Ik wist mijn gezicht in de plooi te houden en betaalde wat er van mij gevraagd werd. Ik kreeg door mijn eigen, nieuw ontstane situatie meer oog voor het feit dat een gezin in verschillende vormen en gedaanten komt en dat daar in de museumwereld (en overigens ook daarbuiten) weinig oog voor is. Sterker nog, het voelt als ‘niet normaal’ als je niet aan dit plaatje voldoet.

Inmiddels ben ik weer getrouwd en heb een samengesteld gezin met mijn nieuwe man. Hij heeft twee kinderen die permanent bij ons wonen en mijn kinderen verhuizen heen weer tussen het huis van hun vader en ons huis. Dat betekent dat wij vaak met z’n zessen op pad gaan. En ook dát levert regelmatig misverstanden op.

Wat is een gezin?
Volgens het Centraal Bureau voor de statistiek is een gezin: ‘Een al dan niet gehuwd paar met thuiswonende kinderen zijn of een alleenstaande ouder met thuiswonende kinderen.’ De trends tekenen zich duidelijk af, blijkt uit de huishoudensprognose van het CBS uit 2007. Hoewel het aantal alleenstaanden toeneemt, blijft een gezin met kinderen de meest voorkomende leefvorm in Nederland. Het is dus verstandig om, als je bijvoorbeeld als museummedewerker met of voor families werkt, er over na te denken wat dat betekent een gezin. En de cijfers erbij te nemen. Dan weet je voor wie je het doet!

Een meerderheid van de bevolking woont in 2050 in een huishouden met kinderen. Nederland telde in 2006 2,5 miljoen huishoudens met thuiswonende kinderen. Voor het grootste deel, 2,1 miljoen, waren dit (echt)paren met kinderen. Daarnaast waren er 450 duizend eenoudergezinnen. Dit aantal zal stijgen tot 487 duizend in 2050.  Een gezin met twee thuiswonende kinderen komt iets vaker voor dan een gezin met één kind. Het aantal grote gezinnen (drie of meer kinderen) is sinds de jaren zeventig bijna gehalveerd en zal de komende decennia verder afnemen.

Tot zover de cijfers. Maar wat betekent het nu, om als gezin een museum binnen te gaan? Een leuk uitje? Een leerzame ervaring? Even uit de sleur en samen iets doen? Ook dat zijn onderwerpen om over na te denken.

Flexibel gezinsticket
Musea zijn steeds meer op families gericht. Er zijn educatieve ruimtes, workshops, speciale rondleidingen en er is aandacht voor intergenerationeel leren. Ook in het museumcafé zie je meer en meer aandacht voor kinderen, soms staat er zelfs een boterham met hagelslag op het menu en zijn er speciale maaltijdboxen in het thema van de tentoonstelling. Er staan soms buggy’s klaar om te lenen of er is een speciaal kindertoilet. Ook op het gebied van entreeprijzen doen musea en erfgoedinstellingen hun best. Ik heb hier enkele prijslijsten van musea toegevoegd.  

Deze musea willen gezinnen financieel tegemoet komen en bieden kortingen aan. Alleen zijn die vaak gestoeld op alleen de meest voorkomende gezinsvorm: twee ouders en twee kinderen. Dus ook nu weer voldoen we met ons samengesteld gezin niet aan de voorwaarden.  En met ons veel andere gezinnen, zoals alleenstaande ouders, adoptiegezinnen, gezinnen met twee vaders of moeders, gezinnen waarbij een van de grootouders ook opvoeder is, of gezinnen waarbij een van de ouders vaak langere tijd voor werk in het buitenland is. De confrontatie met afwijken van de norm  is soms pijnlijk. Omdat je je vaak al schaamt of verdriet hebt van het feit dat het anders is gelopen. Of omdat je liever ‘normaal’ wilt zijn of even wilt doen of het gezin gewoon is net als bij anderen. Ik zou alle musea en erfgoedinstellingen willen oproepen om na te denken over hun gezinsticket. En tegemoet te komen aan verschillende vormen van families. Ik denk dat het beter is om het gezin te zien als een clan waarbij verschillende volwassenen een of meerdere kinderen opvoeden.

Kids in museums
De Engelse organisatie “Kids in Museums’ stelt een flexibele gezinsticket voor waarbij alle gezinsvormen kunnen meeprofiteren van een korting. Zij hebben onderzoek gedaan dat kan helpen om een beter familieticket aan te bieden. Zij stellen ook dat musea er zelf voordeel van kunnen hebben, omdat ze daarmee families trekken die eerder niet zouden komen. En wij? Wij hebben ons erbij neer gelegd dat we anders zijn. We hebben een paar Museumkaarten aangeschaft en loodsen ons gezin zo snel mogelijk door het entreegebied heen, om daarna plezier te hebben van al het moois, nieuws en spannends.

Wat is jouw ervaring als gezin in het museum? Commentaar en pijnlijke en positieve ervaringen welkom!